به گزارش پایگاه خبری ترشیز خوان؛ به نقل از گیل فام /
آری رشت، پیشرو است از آن رو که شهر نخستین‌هاست و اولین جلوه‌های فرهنگ شهرنشینی و زندگی مدرن شهری را بیش و پیش از هر جای دیگر در کشور به خود دیده از نخستین کتابخانه ملی ایران که به سال ۱۳۱۳ در آن راه اندازی شد، نخستین اتوبوس وارد شده به ایران (پیش از سال ۱۲۹۰ ه. ش) که توسط یک تاجر بلژیکی در این شهر به‌کار گرفته شد تا اولین و قدیمی‌ترین راه آهن ایران که در مسیر بندر انزلی به پیربازار و رشت احداث شد، نخستین داروخانه شبانه‌روزی ایران و خانه معلولان و سالمندان که توسط مرحوم آرسن میناسیان بزرگ خیرِ شهر افتتاح شد.
اولین بانک ایران (بانک سپه)، نخستین کارخانه برق، نخستین چاپخانه و روزنامه، اولین بلدیه(شهرداری)، نخستین خیابان سنگ فرش، نخستین اِگو و گنداب رو، نخستین سینما و تئاتر، اولین مدرسه به سبک امروزی دخترانه و پسرانه و نخستین مریضخانه ملی که با درآمد حاصله از نمایش ساخته شد و بسیاری دیگر از اولین‌ها را این شهر به خود دیده و آثار بسیاری از آنها را همچنان در خود دارد.
آری رشت نامدار است از آن رو که به وجود نیکنامانی چون دکتر محمد معین، کیومرث صابری فومنی، پروفسور سمیعی، اکبر رادی، میرزا کوچک خان، شیون فومنی، سیروس شمیسا، ابراهیم پورداود، امیر هوشنگ ابتهاج، شمس لنگرودی، جعفر خمامی زاده، کامبوزیا پرتوی، مجید مجیدی، فریدون نوزاد، کیومرث ملک مطیعی، فریدون پوررضا، ناصر مسعودی، احمد عاشورپور و بزرگان بسیار دیگری که نامشان بر تارک تاریخ و فرهنگ ، هنر و علم این سرزمین می‌درخشد.
به واقع رشت گنجینه‌ای از فرهنگ، آداب، رسوم، مهربانی‌ها، نبوغ و خلاقیت در جغرافیای خاص ایران است، این شهر با تاریخ درخشان در فرهنگ، آداب و رسوم و برخوداری از موقعیت جغرافیایی خاص در جنوب دریای کاسپین و مناطق همجوار خود طی این سده ها شهری با تاریخ و تمدن دیرینه و پیشرو است. شهری که امروز با این گذشته پربار و به روز خود فاصله بسیار دارد.
نخست نگاهی تاریخی از دید دانشیار مطالعات ایران شناسی و تاریخ دانشگاه گیلان به رشت می‌اندازیم که در این رابطه دکتر عباس پناهی با تشریح سابقه تاریخی رشت می گوید: این شهر به عنوان مرکز اداری گیلان، تاریخی چندصد ساله دارد و اشاره های مستند تاریخی درباره این شهر، سابقه آن را به سده‌های نخستین اسلامی می‌رساند؛ کهن‌ترین گزارش مکتوب تاریخی در رابطه با رشت در کتاب حدودالعالم مشاهده می‌شود که در آن به شهر رشت اشاره شده است.
وی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: در دوره قاجار این شهر به دلیل واقع شدن در مسیر ترانزیت فکری و تجاری ایران و اروپا از اهمیت زیادی برخوردار شد، گزارش‌ها و اسناد ماموران و گردشگران خارجی در این دوره که از رشت دیدن کردند نشانه‌ای از اهمیت برجسته این شهر در سده نوزدهم و اوایل بیستم است در نتیجه رشت مدت‌ها نقش شاهراه فکری اندیشه‌های جدید به ایران را ایفا می کرد.
وی افزود: هنوز کشفیات و مطالعات باستان‌شناسی در حوزه رشت انجام نشده‌است و بیشتر داده‌های تاریخی درباره این شهر مبتنی بر گزارش سفرنامه‌ها و مطالعات تاریخی از دوره پیش از صفویه تاکنون است؛ با این حال براساس شواهد و مدارک از یک سو و همچنین موقعیت ژئوپلیتیکی شهر رشت می‌توان به این نتیجه رسید که رشت از سابقه‌ای کهن از نظر سکونت و زندگی شهری برخودار بوده زیرا همواره به عنوان بازار مهم در مرکز دارالمرز (نام قدیم رشت به دلیل قرارگیری بین دو رودخانه زرجوب و گوهررود) به شمار می‌آمد.
دانشیار مطالعات ایران شناسی و تاریخ دانشگاه گیلان بیان کرد: نکته مهم در رابطه با رشت آن است که تاریخ‌های محلی نظیر، تاریخ گیلان عبدالفتاح فومنی و مرعشی تاریخ خانی اثر لاهیجی به خاندان‌های محلی رشت اشاره داشته‌اند، این خاندان که تحت عنوان تجاسبیان معروف بوده‌اند، سده‌ها بر رشت و مناطق اطراف آن حکومت داشته‌اند.
وی اظهار کرد: پیش از به قدرت رسیدن صفویان، از نظر سیاسی و اداری ما شاهد سه قدرت سیاسی در گیلان هستیم (در شرق گیلان، کیاییان به مرکزیت لاهیجان، اسحاق وندان به مرکزیت فومن و در منطقه تالش‌نشین امروز و خاندان تجاسبیان در رشت به صورت هم زمان حکومت داشتند) بنابراین رشت پیش از اینکه نخست توسط شاه جمشید و بعدها صفویان، پایتخت ولایت دارلمرز ایران، گیلان شود، یک واحد سیاسی مستقل بود که بخش زیادی از شهرستان‌هایی که تحت عنوان کوچصفهان، لشت‌نشا، خمام، غازیان، کوهدُم و مناطق اطراف آن را زیر سیطره داشت.
