به گزارش پایگاه خبری ترشیز خوان؛ کاشمر، شهری است که بزرگان بی شماری در دامن خود پرورانده است. گر چه در نظرگاه بسیاری چه به طنز و چه به جدّ آن را تبعیدگاه نامیده‌اند؛ اما، این حقیقت نیست. گرچه بسیاری از بزرگان به این دیار در دوره پهلوی اول و … تبعید شده‌اند، اما این همه ملاکی برای نهادن چنین صفت ملال آوری برای این دیار تاریخی- فرهنگی نیست.
این نام، گرچه با زرتشت تنیده است و سرو مقدسی که هم او در این خاک به امانت می‌نهد تا چون نگینی بر قلب تاریخ عریض و طویل ایران بدرخشد، اما همواره کوته‌نظرانِ بسیاری این دیار فرهنگی تاریخی را تبعیدگاه دانسته‌اند و با چنین نامی، قصد نهادن مُهر ننگ بر جبین تاریخی اش داشته‌اند.
«چرا فرهنگی؟»
طبق شواهد تاریخی و اسناد موجود از سده‌های گذشته و تا به امروز، می‌توان این دیار را دیاری «فرهنگی» نامید. از برخاستن کاتبی طرقی ترشیزی و اهلی ترشیزی و شهاب الدین ترشیزی و مولانا ظهوری ترشیزی و عمیدالملک کندری و … که هر کدام در محدوده و هم‌جوار دیار ترشیز بوده‌اند، تا دوره‌ای که عصمت‌الدوله (خواهر تیمورتاش) به این دیار تبعید می‌شود و بهداری به نام عصمتیه دایر می‌کند (حتی تبعیدشدگان نیز به فرهنگ و تاریخ این سامان خدمت کرده‌اند) و هزاران نام خُرد و کلان دیگر که نگارنده از آن بی اطلاع است؛ همه، چنین ادعایی را استوار می‌سازد.
هم‌چنین طبق اسناد موجود دیگر در کاشمر، در دهه سی ه.ش. بالغ بر چهار پنج کتابخانه دایر داشته که در مقایسه با دیگر شهرهای استان خراسان، صاحب رتبه‌ای درخور بوده و تا به امروز که بیش از یازده کتابخانه در شهر و ده‌ها کتابخانه روستایی دارد و چندین پایگاه خبری و پنج الی شش دو هفته‌نامه دایر و ماهنامه دائم‌الانتشار که هر کدام سندی بر رویکرد فرهنگی این دیار محسوب می‌شود.
نگرش عمیق مردم این سامان به مسایل مهم فرهنگی را می‌توان در سطحی کلان مورد بررسی قرار داد و بی‌راه نیست اگر بگوییم به تاریخ برجسته این خاک گوهرخیز، بی‌توجهی شده است.
- نویسنده : حمید ضیایی، پژوهشگر و محقق فرهنگ دیار خراسان
